دلگوش: اے نیم شلونگیں داستان ءِ تھا آؤرتگیں شعرانی چُنڈ من چہ واجہ مولداد میرانزئی ءُ واجہ میجر مجید ءِ زبان ءَ اِش کُتگ اَنت ءُ ھمے شعرانی پُژدر ءَ کِسہ رِد ءُ بند داتگ۔  بلے اے کِسہ ءِ بازیں کرد ءُ کارانی بابت ءَ بازیں زانوگرانی وتی جُتائیں لیکہ ءُ ھیال اَنت۔  انچو کہ بلوچی زبان ءِ نامئیں شاعر واجہ منظور بِسمل ءَ وتی کمنٹانی تھا ھمے گپ دیم ءَ آؤرتگ کہ ھما کردار چاکر ءِ دیم ءَ مان تَر اِتگ ءُ گُشتگے جنگ مکن۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ سردار کینگاں کوتاہ کن۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ اے مرد بیبگر نہ بیتگ ۔ بلکیں میران بیتگ ءُ میران رِندانی جوانتریں کماندار بیتگ۔۔۔۔۔ دگہ بازیں مردمانی ھیال ھم ھمیش اِنت ءُ بلوچی کوھنیں شعر ءُ کِسہانی تھا ھم اے کردار ءِ بابت ءَ گیشتر میران ءِ نام گِرگ بیتگ۔  یک شاعرے دانکہ ھمے گپ ءَ ھم جنت کہ وھدیکہ میران ءَ بے دلے ءِ شگان جنگ بوت تہ میران ءَ چوش پَسہ دات ءُ تھنا پیش کپت ءُ جنگ ءَ شُت ءُ جنگ بیت۔۔۔۔شاعر گُشیت میران ءَ پسہ ءَ چوش گُشت

                     گِند یے  بے  نکاحی    چُکاں

                  ڈوبار  اَنت  ،  منی    بالاد  ءَ

                 ھمراہ     نہ      باں     ایشانی

                 کہ موٹ یے کُت منی   پیشانی

                 میران ماں سرے سواران اِنت

                 بشے ترونگل ءَ  گواران  اِنت

                 ارساں  پہ دْردے  ریچان  اِنت

                 گواریت  ءُ  نہ   بُریت  ھچ بر

                لاشار  ءِ    کلات  ءِ       دیم ءَ

بلے منی وتی لیکہ اِش اِنت کہ تاریخ ءِ زانگ ءَ ایوک شعری روایتانی سرا بھیسہ کنگی نہ اِنت۔ بلکیں ھما عہد، ھما وھد ءِ مردمانی تب ءُ ھما کردارانی گوں ھما بیتگیں عملاں کساس ءُ اندازگ کنگ ھم لوٹیت۔ اے چارگی اِنت کہ کجام عمل گوں کجام کردار یا شخص ءَ گیشتر ھمگرنچ بیت کنت۔ اے ردا اگاں ما بچاریں تہ اے کردار میران ءَ چہ گیشتر گوں بیبگر ءَ گیش ھمگرنچ بیت کنت۔

دومی چاکر ءُ گوھرام یا رِند ءُ لاشار ءِ میان ءَ بیتگیں جنگانی بابت ءَ ھم باز مردم وتی وتی گپاں دیم ءَ کار اَنت۔ باریں ایشانی میان ءَ چنکہ جنگ بیتگ ءُ آ کجام جنگ بیتگ کہ رنداں پروش وارتگ۔ بلے چاکر ءِ نام ءَ یک شعری ءَ چہ ھمے اندازہ جنگ بیت کہ اےھشتمی جنگ بیتگ کہ رِنداں پروش وارتگ ءُ میران جنگ ءَ کُشگ بیتگ۔ چاکر گوھرام ءِ شعر ءِ پسہ ءَ گُشیت کہ

                  من ھپت برا شور داتگ تئی  بالاد

                من ترا چو سیسیگ ءَ ڈھور داتگ

ایشی ءَ چہ زانگ بیت کہ ھشتمی جنگ ءَ رنداں پروش وارتگ ءُ میران گوں شست ءُ چار نامئیں کمانداراں کُشگ بوتگ۔۔۔ بلے اے گپ پکا زانگ نہ بیت۔ چیاکہ شعری روایتانی سرا گیشیں بھیسہ دارگ نہ بیت۔۔۔ باٰئد دوست ءُ سنگت اے بابت ءَ وتی ھیالاں درشان بہ کن اَنت

۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

رند ءُ لاشاریانی سی سالئیں جنگ ءَ ھزاراں بلوچ ورناھانی سر گاڑینگ بوت اَنت۔ تاریخ ءِ تھا است اِنت کہ اے جنگ سی ءُ دو سال ءَ جاری منتگ۔ ھپت جنگ ءَ لاشاریاں پروش وارتگ ءُ ھشتمی جنگ ءَ رنداں پروش وارتگ۔ چیاکہ اے جنگ ءَ عومر نوحانی ھم گوں لاشاریاں ھوار بوتگ۔ اے جنگاں صداں ورناہ وت براتی کینگانی ڈیساں شُتگ اَنت ءُ بلوچ ءِ وحدت پُرشتگ ءُ نزور تَراِتگ۔۔۔۔

اے ردا سیاسی زانتکار ءُ سرپد ءُ دانائیں ورناہ بیبگر بوتگ کہ آئی ءَ نہ لوٹ اِتگ کہ جنگ بہ بیت۔ بیبگر یک عاشق تب ءُ شاعر ءُ کواسیں ورناھے بیتگ کہ بلوچ ءِ آ دؤر ءِ زانوگریں ورناہ بیبگر رِند بیتگ۔ بازیں زانتکار گُشنت کہ آ وھد ءَ اگاں میر چاکر ءِ بدل ءَ بیبگر رند ، رندانی کماش بیتیں تہ اے جنگ نہ بوتگ اِتاں۔۔ دریگتیں۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔بلے پدا ھم بیبگر ءَ مدام لوٹ اِتگ کہ چاکر ءُ گوھرام ءِ میان ءَ سلاہ بہ بیت۔ بیبگر ءَ مدام بلوچ ءِ وت ماں وتی کینگانی آس ءِ توسگ ءِ جُہد کُتگ، بلے بے سوب بیتگ۔۔۔۔۔۔۔

اے جنگانی اولسرا بیبگر چاکر ءِ اسپ ءِ لگام ءَ کشیت ءُ گُشیت۔

                سردار کینگاں کوتاہ  کن
                لاشاری ھزار  مرد  بنت
                بید ء زحم جنیں  نوحانی
                ھر دو بنداں پلّو ءَ پجی ءَ
                دیم کِنزگ ترا تاوان اِنت
                پد کِنزگ پَر آھاں عیبیں 

بلے بیبگر ءِ اے راجی سنچ ءَ رند پوہ نہ بنت ءُ آئی ءَ رند بس ھمے پَسہ ءَ دینت کہ انوگیں نادان ھمک سرپد ءُ بیبگر سِنچیں بلوچ ءِ دینت۔۔۔۔۔ دانکہ لھتے ورناہ پہ جنگ ءَ انچو چنگرو بیتگ اَنت کہ آ دانا ءُ زانتکار ءُ شاعریں بیبگر ءَ بس ھمے پسہ ءَ دینت ءُ آئی ءَ شگان جن اَنت ءُ گُشنت کہ

               بیبگر گونڈلاں سرھمینتگ
               ھندیاں   ما  تُرسے   داتگ
               گُڈ ء   قندھار  ءِ   جنگ  ءَ
               ھیسُستی    نئیت   دعوائی

دگہ لھتے بیبگر ءَ گُشنت کہ بیبگر مہ تُرس۔ دل ءَ ڈَڈ کن۔۔۔ او اے گپ ءَ ھم جزم بو کہ ما ترا جنگ ءِ میدان ءَ دیم نہ دئیں۔۔ جنگ ءَ ما وت مِڑیں۔۔ تو نِند ءُ بچار۔۔۔۔۔۔۔آ گُشنت

              بیبگر اودا ما روئیں دعوا ءَ
              یک  کِرّے   ترا  واپین  ایں
              جُلّے  تئی  سرا   پِر  نیادیں
               تیراں تئی کش ءَ گوازینیں
              ما  او  زھم  جنیں   نوحانی
              تو نند ءُ گِند کئی سوب بیت

بیبگر یک عاشق تب ءُ شاعریں ورناھی اَت۔ بیبگر ءَ دیست کہ پُرگواتیں رنداں منی سوج ءُ سر ھچ وڑا کار نہ کن اَنت۔ رنداں جنگی گوات سرا اِنت۔ تہ آئی ءِ رند ءُ لاشار ءِ وت براتی جنگ ءُ جیڑھانی ھتم کنگ ءَ آھانی دوبر نَزآرگ ءُ یکمُشت کنگ ءَ دگہ توجیلے ساز اِت۔ آئی ءَ جیڑ اِت کہ چتور رند ءُ لاشار پدا صد دِل ءُ یَدّل بہ بنت۔۔۔۔۔۔۔۔

بیبگر ءَ رند ءُ لاشار ءِ جنگولیں ورناھانی زھردپیں زھمانی دیماں چہ وت براتی اڈانی نیمگ ءَ ترینگ ءُ درآمدانی نیمگ ءَ کنگ ءَ دگہ توجیلے ساز اِت ءُ اے چوشکہ قندھار ءِ شاہ ءِ جنک پیسرا بیبگر ءِ عشق ءَ گنوک اَت۔ چیاکہ بیبگر شاعری ءَ ابئید یک وش گُش ءُ وش آوازیں سازگرے اَت ھم۔۔۔۔ بیبگر وش رنگ ءُ وش کد ءُ بالادیں ورناھے اَت۔ پمیشا یک شپے بیبگر کہ شکاراں رپتگ اَت تہ قندھار ءَ آئی ءِ سر کپت ءُ آ قندھار ءِ شاہ ءِ مھمان بوت۔ گُشنت کہ آ شپ ءَ بیبگر ءَ گوں شاہ ءَ دیوان کُتگ ءُ شعر ءُ شاعری بیتگ۔ شپ ءِ نیم ءَ کہ بازار ءِ مردم سرا پہ واب ءَ دینت اَنت، بیبگر شاہ ءِ جنک ءَ آوار جنت ءُ بلوچستان ءِ سیمسراں گوزیت۔۔۔۔

گُشنت کہ بیبگر شاہ ءِ مھمان بوتگ تہ شاہ ءِ جنک بیبگر ءِ عشق ءَ گنوک بوتگ۔ تہ ایشی ءَ چہ بیبگر ءَ نپ چِست کُتگ ۔۔ بیبگر وت ھم گُشیت کہ

                 لبز فارسی ءَ توار جت من ءَ لال ءَ
                 مردی ئے داریے ،  بیا  بلوچ  بالا

                                                         (بیبگر رِند)

بیبگر ءِ شاہ ءِ جنک ءِ آوار جنگ ءِ مول ءُ مراد رند ءُ لاشاریانی وشّان کنگ ءُ آھانی سلاہ ءُ بِنا کنگ  بوتگ۔ آئی ءَ لوٹ اِتگ کہ وت براتی جنگ بند بہ بیت۔ بیبگر ءِ سیاسی زانت ءُ سرپدی چہ اے بنداں زاھر بیت کہ بیبگر راہ ءِ نیم گور ءَ گوں شاہ ءِ جنک ءَ ھمتران بیت۔

                 کئے تئی  دوست  ءُ  کئے  تئی  دژمن
                 چاکر منی دوست ءُ گوھرام منی دژمن
                 تو  برؤ    گوھرام   ءِ   مزار   کئود ءَ
                 چاکر    ءَ     آرام          نئیت     اودا

                                                          (بیبگر رند)

بیبگر شاہ ءِ جنک ءَ زیریت ءُپہ میارجلی گوھرام ءِ میار بیت(گوھرام ھم مڑاھداریں بلوچے بیت ءُ آ بیبگر ءِ دارگ ءَ ھچ چک ءُ پد نہ بیت) ءُ بیبگر گوھرام ءِ میاری ءَ پمیشا گچین کنت کہ آ لوٹیت کہ رند ءُ لاشار ءِ کینگی ورناھانی زھمانی دپ چہ وت براتی اڈانی نیمگ ءَ بہ تریت ءُ دگہ نیمگے بہ بیت۔۔ پمیشا آ گوں شاہ ءِ جنک ءَ گوھرام ءِ میار بیت۔۔۔۔۔نو گُڈا گوھرام پہ چاکر ءَ قاصدے دیم دنت ءُ گُشیت کہ بیاکہ بیبگر ءَ چوشیں کارے کُتگ۔۔۔۔

                 قاصدے  گوھرام ءَ  روان  داتگ
                 چاکری   معلوم   دار    کنائینتگ
                 بیا کہ  بیبگر  ءَ   جتگ    ٹاھے
                 چیل ءُ چانکے، نہ بُرگے راھے
                 آوارے   گون  اَنت    بادشاھانی
                  ما   ھما  پیشیگاں  گُم ءُ  گاریں

گُڈا ادا یک رندی پدا بیبگر ءِ دیستگیں واب معنا کارَنت ءُ رند ءُ لاشار صد دل ءُ یدّل بنت ءُ پہ شاہ ءِ ھلاپ ءَ جنگ ءَ ساڑی بنت۔ چیاکہ آ زاننت کہ شاہ پہ جنگ ءَ کئیت۔ چاکر لشکر ءَ یک جاہ کنت ءُ گوں لاشاریاں ھوار بیت ءُ شاہ ءِ ھلاپ ءَ جنگ ءَ ساڑی بیت۔۔۔۔۔۔۔۔

                توار    کُتگ   رندانی     دمامواں
                آ  کپوت  بلانی    سرا      جَستاں
                چاکری    بیلانی   سرا      نِشتاں
                چاکری بیلاں گوں پنجواں گیپتاں
                 تلی  کرگوشک   پادلپاش   بیتاں
                 اے دوئیں  لشکر بیتگاں   یکجاہ

دیر نہ بوت کہ شاہ گوں لشکر ءَ وتی آوارانی پدجنگ ءَ بلوچانی ھند ءُ دمگاں سر بوت۔ نو بیبگر ءَ پدا جیڑ اِت کہ اگاں اے دوئیں لشکر پہ جنگ ءَ دیم پہ دیم بہ بنت تہ ھچ پشت نہ کپیت۔ شاہ ءِ لشکر سئے لکھ اَت۔۔۔۔گُڈا رند ءُ لاشاراں سوڈگ کُت کہ شپ ءِ چاریگی ءَ کئے نندارینگ بہ بیت۔۔۔۔ گُڈا بیبگر ءَ وت اے ذمہ زُرت ءُ شپ ءَ چاروگ بوت ءُ شت ءُ شاہ ءِ گورا گُشتے کہ تئی گُنہگار مناں ، واجہ ھرچی کن یے من ءَ بہ کن۔۔ اینکہ مردمانی کُشگ ءُ کوشارینگ جوانیں گپے نہ اِنت۔۔ شاعر گُشیت

                 لشکر ءِ مرداں کئے بہ بیت چاریگ

                  گُشتگ بیبگر ءَ  من وتاں  چاریگ
                 ماں دل ءِ  است اَت منت  ءُ  زاری
                 روچ چرا  زردیں دیگر ءَ  سِستگ
                 موچر ءُ  رندی تیگ وتی   زُرتگ
                 دیمے گوں  شاہ ءِ  خیمو ءَ   داتگ
                السلام   و  علیکم    منی       واجہ
                گر من ءَ بخش یے من امیت واراں
                اگاں  نہ  بخش یے  من  گُنہگاراں
                اے  منی  تیگ ءُ  اے  منی گردن

گُشنت کہ آ شپ ءَ شاہ ءَ بیبگر وتی گورا داشت ءُ خیمو ءِ کَش ءِ واپینت۔۔۔ بلے شپ ءِ نیم ءَ شاہ ءَ لشکری مرداں یکے روان دات کہ باریں بیبگر واب اِنت یا چہ تُرس ءَ واب نہ کپیت تہ لشکری مرد ءَ شاہ ھال دات کہ بیبگر واب اِنت۔۔۔ شاہ ءَ باور نہ بوت تہ گُشتے اگاں واب کپتگ گُڑا چمپلانی بیاریے ، اگاں آگہہ اِنت ، رِندی زھگی وتی چمپلاں نہ دنت۔ گُڑا بیبگر ءِ چمپل آرگ بوت اَنت۔ شاہ ءَ درائینت من ءَ چہ بیبگر ءَ بھادر تریں زامات دگہ نہ رسیت۔۔۔۔۔شاہ ءَ بیبگر بخش اِت ءُ گوں وتی جنک ءَ نکاح دات۔ ( اے گپ تاریخ ءِ تھا است اِنت)۔۔۔ بلے رند ءُ لاشاریاں وتی وت براتی کینگ انگت بیھال نہ کُتگ اِتنت۔ ھشتمی رندا پدا پیڑ اِتاں۔ اے جنگ ءَ رنداں پروش وارت۔ رندانی شست ءُ چار ٹوھیں کماندار جنگ بوت اَنت۔ میران ھم کُشگ بوت۔ گُشنت کہ ھمے جنگ ءَ عاشق تبیں بیبگر ھم شھید بوت۔۔ ادا پہ مدامی بلوچانی وحدت ھتم بوت ءُ بلوچ نزور بوت اَنت۔۔۔اے جنگ ءِ بابت ءَ گوھرام گُشیت۔

              تئی شست ءُ شش رند ءِ چوٹو گاڑینتگ
              اے     تئی        پیشیگیں      کمانداراں
              کہ تیر اِش چہ ھولان ءَ نہ اوشتات اَنت
              چہ      کُمیت   ءِ    آبریشمی     بُکشاں
              من کُشتگ  تئی   نامانی  ملک   میران
               پروشتگ   رِندانی      قائمیں    دیوان

              من  کُشتگ  ءُ    دبوجاں      سگارانی
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

اے جنگ ءَ پد چاکر ءَ ھما کُت کہ بلوچ ءِ بدبھتی یے مستریں سوغات اَت