ما جھان ءُ ابرمِ ءِ مانگیشتگیں جُستانی عقلی بنیاداں گیش ءُ گیوار ءَ فلسفہ یا سائنس گُشیں۔ ما یک انچیں دُنیائے ءَ نشتگ ایں۔ اگاں اے جھان ءَ بیوکیں بدلی ءُ راستیاں عقلی بنیاد ءَ چار ءُ ٹپاس کنگ لوٹ ایں۔ ابرمی راستیاں زانگ لوٹ ایں۔ ھمے راستیاں کہ ابرمی راستی کہ ماں اے جھان ءِ تھا، یا انسانی چاگرد ءَ برجم ءُ جاری اَنت۔ ھمے راستیانی در ابرم (مافوق الفطرت) ءَ چہ ابئید بلکیں عقلی بنیادانی سرا چار ءُ ٹپاس کنگ ءِ نام فلسفہ یا سائنس اِنت۔۔۔۔۔
ھر یک کسے ءِ یک جُتائیں فلسفہ ءُ فکری بیت۔ ابرمی راستیانی سرا ابیئد ء دومی کس ءِ داتگیں رھبند ءَ بلکیں وتی تب ءُ مئیل ءُ وتی ذاتی نگاہ ءُ مخصوصیں وڑی ءَ چار ءُ ٹپاس کنگ ءَ ما فلسفہ یا سائنس گُشیں، ھما کس آھانی ھِچ وڑیں فلسفیانہ سِنچ ءُ زانتے مہ بیت تہ بزاں کہ آ گمراہ اَنت۔ ابئید ء چار ءُ بچار ءَ بے منزلیں راھانی مسافر اَنت۔ آ کہ فلسفیانہ سِنچی مہ داریت۔ ابرمی راستانی سرا چار ءُ ٹپاس ءِ سِکّت ءَ مہ داریت۔ آ اے انسانی چاگرد ءِ ھم سینگارگ ءُ پلگارگ ءِ سِکّت ءَ نہ داریت ءُ پمیشا آ پہ انسانی دیمروئی ءَ ھچ وڑیں کار کُت نہ کنت۔ آ ماں اے جھان ءَ سرزد بیوکیں ھر کرد ءُ کار ءَ بُرزی خدایانی کار ءُ کِرد گُشیت ءُ بقول ایلن ورڈز "آ ماں اے جھان ءَ سرجمیں کار ءُ کردانی ذمہ وار ھما خدا ءَ سرپد بیت کہ آئی ءَ مرچی انسان پرے ھال ءَ آؤرتگ ءُ سر کُتگ"۔ پمیشا فلسفیانہ سِنچ ءَ چہ ناپوھیں مردم اے جھان ءِ ابرمی راسیانی گیشوار ءَ کُت نہ کنت ، آ انسانی چاگردی تب ءُ نفسیات ءَ زانت ءُ فھم اِت نہ کنت ءُ چو ملایانی وڑا بس قضا ءُ قدر ءِ سرا ایمان کاریت ءُ ھر کار ءُ کرد ءِ ذمہ وار درابرمی ھستیاں سرپد بیت۔۔ آ ذھن کہ فلسفانہ سِنچی مہ داریت ءُ چاگردی زند ءَ سرزد بیوکیں ابرمی تب ءُ راستیانی چار ءُ تپاس ءَ فلسفیانہ ءُ سائنسی بنیاد ءَ کُت مہ کنت ، گُڑا آ ذھن ءِ تھا کینگ ردوم گِرنت ءُ آ بس ملائی سِنچی بیت ءُ ماں چاگرد ءَ ردوم گروکیں کار ءُ کردانی سرا تنقیدی سِکّتے ھم داشت نہ کنت ءُ آ بس وتی فیصلہ ءَ کنت ءُ چو ملایاں وتی گپ ءِ منارینگ ءِ جُھد ءَ کنت۔۔ پمیشا ھر کرد ءُ چاگرد ءِ تھا ھر وئیل ءِ بنکی راستیانی سرا عقلی بنیاد ءَ چار ءُ بچار ءَ ما سائنس گُشیں ءُ او ھر وئیل ءُ کرد ءِ دیم ءَ آیگ ءَ ما تقدیر ءُ قضا ءُ قدر ءِ پاد ءَ دیگ ءَ ما ملائی سِنچ ءُ نہ زانتکاری ئے سرپد بئیں۔۔۔۔۔۔۔
ما مرچی لبزانک بہ بیت یا سیاست، سائنسی تب ءُ مئیل ءُ فلفسفیانہ سِنچ ءِ دعوا ءَ کنگ ءَ اِنت۔ ما پہ دپ ھمے جار ءَ جنیں کہ مئے ھر گامگیج سائنسی بنیاد ءَ اَنت۔ بلے پہ راستی عملی صورت ءَ مئے تھا سائنسی سِنچ ءُ سما گواہ نہ کنت۔ چیاکہ سائنس وتی ھر گپ ءُ ھر عمل ءِ سرا چار ءُ بچار، وتی تھا تنقیدی سِکّت ءِ پیدا کنگ، وتی داتگیں رائے ءِ پُژدر ءَ دومی ءِ تنقیدی تران ءِ گوشدارگ ءُ اختلاف رائے ءِ بنیاد ءَ بازیں مردمانی گپانی گوشدارگ ءِ ھِمت، ءُ پدا اجتمائی اتفاق رائے ءِ بنیاد ءَ تچکیں رھبندی ءِ گچین کنگ ءِ نام اِنت۔ وتی ذاتی رائے ءُ گپ ءِ پہ زور منارینگ ءُ آ تئی ھمک گپ ءِ سرا تپاک نہ کنت، آئی ءِ دُژمن ءُ رد انقلابی نامینگ سائنسی سِنچ ءُ زانت ءِ مستریں دُشمن اِنت ءُ ملائی ھیالے۔۔۔۔۔انچوکہ ملا وتی ھر گپ ءِ سرا ایراد گروک ءَ کافر ءُ مشرک گُشیت، ھمے وڑا سائنسی ءُ فلسفیانہ سِنچ ءُ زانت ءَ چہ ناپوھیں انقلابی ھم وتی ھر گپ ءِ سرا ایراد گروک ءَ ردانقلابی گُشیت۔ مرچاں مئے تھا بازیں انچیں ٹرم ردوم گِرگ اِنت، بزاں کسے اگاں منی گپ ءَ نہ منیت ءُ تنقید کنت ا رد انقلابی ئے، اے عمل ھم سائنسی لوٹانی ھلاپ اِنت کہ کسے اگاں منی داتگیں رائے ءَ مہ منیت تہ من تہ آئی ءَ وئیل کناں، بَلے وتی وڑا بیت ءُ من وتی وڑا باں، بلکیں سائنسی سِنچ ھمے چیز ءِ نام اِنت کہ اگاں تئی رائے یا گپ منگ نہ بوت، تہ تو گوں دلیل ءُ گواچن وتی گپ ءِ منارینگ ءِ جُھد ءَ بہ کن۔ ابئید ء در آیگ ءُ نوکیں مسیتے ءِ بندگ ءَ بلکیں پہ دلیل وتی گپ ءِ منارینگ ءُ گوں گواچناں دومی سنگتاں وتی داتگیں رائے ءِ نیمگ ءَ آرگ ءَ سائنسی سِنچ ءُ زانت گُشنت۔۔ مرچی کہ بلوچ سیاست ءِ تھا سیاسی بد اعتمادی ءَ ردوم زُرتگ، اے مئے دوئیں نیمگ ءِ سروکانی میار اِنت کہ آ وتی سیاسی کارندہ ءِ تھا سائنسی سِنچ ءُ تنقیدی تب ءِ ردوم دیگ ءَ بے سوب بیتگ اَنت۔۔۔ پمیشا مئے تھا تنقید بد زاہ ءُ بد ءُ دومی ءَ ھراب گُشگ ءِ نام اِنت۔۔۔
