ھیگل
فلسفہ ءُ سائنس ءَ ھچ وڑیں فرق نیست۔ فلسفہ ماں جھان ءِ تھا بیوکیں بدلی سدلی ءُ ابرمی رھبند ءِ ردا برجم بیوکیں وئیل ءُ ھر روچی ئیں زند ءِ اندر ءَ بیوکیں کار کردانی عقلی بنیاداں گمان ءُ گوں شکئیں نگاھاں چارگ ءِ نام اِنت ءُ سائنس عملی صورت ءَ ھمے راستیانی چارگ ءُ تپاسگ ءِ علم ءَ گُشنت۔ سائنسی بنیاد ءَ راستیں گپ ءِ دیم ءَ آیگ ءَ پیش بنی آدم ذاتی گمان ءُ منطق ءِ ردا جھان ءُ انسانی چاگرد ءَ سرزد بیوکیں ھما چیزانی یا کردانی منفی ءُ مثبت درچانی سرا تگ ءُ گیچن کنت ءُ شک داریت تہ ھمے زانت ءُ شک دارگ ءِ نام اِنت فلسفہ ءُ سائنسی چار ءُ ٹپاس فلسفہ ءِ گُڈی سیمسر اِنت کہ انسان بازیں چار ءُ بچار ءَ رند گوں منطق ءُ گواچناں ھما راستی ءَ کہ دیم ءَ کاریت تہ آئی ءَ سائنس گُشنت۔۔ درستاں چہ پیش اے جُست فلسفہ ءَ پیدا کُتگ کہ ”بدن پیسراِنت یا ارواہ”۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔بزاں اگاں ارواہ پیسر اِنت تہ گُڑا آ کجام ابرمی راستی بیتگ اَنت کہ بدن وجود ءَ اَتکگ۔ ملا اے سرجمیں عمل ءُ کار کردانی بُن شون ءَ بس یک خدائی سرپد بيت ءُ گُشیت کہ آ ھستی ءِ بابت ءَ چار ءُ بچار ءُ فکر کنگ نہ لوٹیت۔ چیاکہ اگاں کسے فلسفہ ءِ بنیاد ءَ پہ بازیں مان گیشتگیں جستانی پسہ ءِ درگیجگ ءَ چار ءُ بچار بہ کنت تہ ملا ءِ حقیقت پاشک بیت ءُ آئی ءِ جوڑینتگیں خدا ءُ ملائکت ءُ ارواھانی حقیت ءَ ھم بنی آدم سرپد بیت۔ بلے فلسفہ بس ھمے سوال ءَ چِست كنت کہ
” ملا ءِ بے عقلی ءُ کم زانتی ءَ بچار کہ آ وت یک سوچنے ھم جوڑ کُت نہ کنت، بلے آئی ءَ پہ وت ھزاراں خدا ءُ ارواہ جوڑ کُتگ”۔۔۔۔
ملا ءِ وتگڑیں خدا ءِ بابت ءَ کارل مارکس پہ ھیرانی گُشیت۔
”اے چونیں تصوری خدائی کہ سرجمیں ابرم ءِ راستیاں دزمانجن اِنت۔ سرجمیں جھان ءَ جوڑ کنت ءُ بادشاھی کنت ءُ پدا اگاں کسے آئی ءِ بابت ءَ گمان بِداریت تہ آ ھما سھت ءَ گار ءُ بیگواہ بیت”
پمیشا ملا ءَ چہ علم ءُ زانت ءُ فلسفہ ءَ مدام تُرس اِتگ۔ پیمشا سقراط کُشگ بیتگ، گلیلیو زندان ءَ دیم دیگ بیتگ ءُ مارکس ءُ ابن الہثیم کافر ءُ مشرک گُشگ بیتگ انت۔ علم ءَ زانت ءِ دیمروئی پہ ملا ءَ مرگ ءِ برابر اِنت۔ ملا مدام لپرزگ اِنت ءُ زانت ءُ سِنچ ءِ دیم ءَ اوشتاتگ۔ چیاکہ اگاں چاگرد علم ءُ زانت ءِ نیمگ ءَ برؤت۔ او بنی آدم جھان ءِ سرزد بیوکیں ھمک ابرمی عواملانی تگ ءُ گیچن ءَ سائنس ءُ فلسفہ ءِ بنیاد ءَ بہ کنت تہ ملا ءِ وتگڑیں خدا ءُ شیطانانی راز پاشک بیت ءُ ملا ءِ مذھبی لیکہانی ھُنڈال جُنزگے زور اَنت۔۔۔
