چوناہا منی سنچ ءُ زانت انچو نہ اِنت کہ من واجہ مبارک قاضی ءِ وڑیں یک ٹوھیں شاعر، کواس ءُ بلکیں اے گپ ءَ من ھم رد نہ باں کہ یک ٹوھیں سیاسی زانوگری یے بابت ءَ نبشتہ بہ کناں۔ بلے ھمینکہ کہ من قاضی ونتگ، مار اِتگ، چر آئی ءِ شاعری ءَ چہ ھما مارشتے کہ منی گمان ءَ گوستگ تا ھمے بابت ءَ من چیزی گپ گُشگ لوٹاں۔ پدا پہ من تورینوکیں گپ اِش اِنت کہ ماں اے راج ءِ تھا مرچیگیں دور ءَ واجہ قاضی ءِ بستار ءِ زانوک باز کم اِنت۔ پمیشکہ من قاضی ءَ وتی عہد ءِ درامدیں شاعری سرپد باں۔ قاضی چیا درامدیں ؟ آ چوش کہ بازیں کس قاضی یے زاھر ءِ کرداراں دیم ءَ کن اَنت ءُ قاضی ءَ بس زاھری آدینک ءَ تور کن اَنت۔ پمیشا پر آہاں قاضی یک درامدی گندگ ءَ کئیت۔ بلے آہانی کم علمی آہاں اے موہ ءَ نہ دات کہ آ قاضی ءِ شاعری یے زرءَ مان بِدیاں، اگاں آ کس کمے ھِمت بہ کن اَنت ءُ وتی کم علمی ءِ پادگاں بہ لانچ اَنت ءُ اے جُہلاکیں زر ءَ مان بِدیاں تا آہاں بازیں گوھر قیمتی یے گندگ ءَ کئیت۔ آ اے گپ ءَ ھم سرپد نہ اَنت کہ اے جہان ءِ جاورانی گندگ ءَ پد ، اے زُلم ءُ زوراکیانی گندگ ءُ مارگ ءَ پد اگاں کسے تھا کمو احساس ءُ مارشت بہ بیت آ یا وا چو قاضی ءَ ابدال ءُ ریٹا بیت یا چو صبا ءَ اے دُنیا ءَ نہ بیت۔ آ مدام نشتگاں قاضی ءَ گنوکی ءِ بُھتام ءَ جن اَنت ۔ بلے آ اے گپ ءِ نہ زاننت کہ قاضی یے ھمے گنوک ءُ ابدالی ءِ سوب چی اِنت۔
بلے راستی ھمیش اِنت کہ شاعر ءِ راجی ءُ انسانی سنچ ءُ زانت چہ حدّ ءَ گوزیت گُڑا آ ”ابنارمل” جوڑ بیت۔آ جہان ءُ ڈیھ ءِ جاوراں ھمے نظر ءَ چاریت نہ کنت کہ عام مھلوک ءِ چاریت۔ آ وت ءَ ابنارمل کنت۔ ھمے ابنارملٹی آئی ءَ قوم ءِ ھر مھلوک ءِ دل ءِ رازانی زانگ ءَ کمک کنت۔ آ راج ءِ دُراھیں مھلوک شوانگے بہ بیت یا کواسے ، تب ءَ دیم کنت ساچست تہینیت۔ آ راج ءِ ہر مھلوک ءِ جیڑھاں دیم کنت ءُ شاعری کنت۔ ھمے گنوکی، ھمے ابنارملٹی، آئی ءِ ذات ءِ نفی کنگ ءِ دومی نام اِنت۔ پمیشا آ جوانیں تخلیق ساچیت۔ آ داں وتی ذات ءَ نفی مہ کنت، وتی ذاتی کیرئیر ءِ قُربانی ءَ مہ دنت، گُڑا آ ھما راج ءِ ہر طبقہ ءِ مھلوک ءَ گوں دوچار بیت نہ کنت ءُ ناکہ آ جوانیں تخلیق پہ راج ءَ ٹہینت کنت۔ پمیشا مرچی باندا لہتے وتگڑ ءُ بے سریں کواس قاضی ءَ یک چاگردی ھرابکار ءُ گنوکی سرپد باں ،بلے راستی دگرے، آہاں قاضی ءِ اندر ءَ مان دیگ ءِ جُہد ھم نہ کُتگ کہ اے جُہلیں زر ءَ باریں چنکہ گوھر قیمتی اَست۔ناکہ آ کن اَنت۔ مردم سارتر ءَ واناں بلے اے گپ ءَ پوہ نہ اَنت کہ سارتر ءِ چاگردی کرد چی بیتگ اَنت۔ سعدی ءِ تعریف ءَ زمین ءُ آزمان ءَ یک کن اَنت ۔ بلے اے گپ ءَ نہ زاننت کہ سعدی ءَ ماں دمشق ءَ یک مسیتے تھا گوں کسانیں شر رنگیں بچکے ءَ چی کُتگ، آ عہد ءِ نہ زانتکاراں چنکہ بے عزت کُتگ، ، اے داستان وت سعدی ءِ کتاب گُلستان ءِ تھا استیں۔ منٹو ءِ کسہ چہ کس ءَ چیر نہ اِنت۔
بلے اے گپ ءَ نہ سارتر میار باریں ناں سعدی،، چیاکہ اے جہان ءِ جاور ءُ ھالات ھمک جوانیں ءُ دلستکیں تخلیق کار ءَ ابنارملٹی ءِ سیمسراں سر کن اَنت۔ تخلیق کار تاں ابنارمل مہ بیت آ راج ءِ ھمک طبقہ ءِ چیھال ءُ دل ءِ رازاں زانت نہ کنت۔ آ وھدیکہ چاگردی زند ءِ ہر جنجال ءَ زانت مہ کنت گُڑا آئی ءِ ساچشت ھم چاگرد ءِ تب ءَ نہ کپ اَنت ءُ آ جوانیں شاعر ءُ ساچستکاری جوڑ بیت نہ کنت۔ھمے کردار ءُ ھمے سنچاں کہ ایشاں قاضی وتی وھد ءِ درامد جوڑ کُتگ۔
بلے اگاں اگاں ھمے مردمانی گپاں یک کِر بہ کنئے ءُ قاضی ءَ گوں راستی ءِ آدینک ءَ بچارے ،گُڑا ھمک سرپد ءُ سوھوئیں مردم زانت کہ قاضی وتی وھد ءِ درامد نہ اِنت بلکیں قاضی وت یک عہدے ءِ نام اِنت۔ فرانس ءِ ھما دور ءِ صدر ڈیگال ءَ گوشتگ کہ سارتر فرانس ءِ دومی نام اِنت ، مااے گپ ءَ ھم رد نہ بئیں کہ اگاں بوگُشیں کہ قاضی بلوچ راجی جُہد ءِ دومی نام اِنت۔ آ چوش کہ ””یک رندی بلوچستان ءِ یک دور ءُ گِستائیں کلگے ءَ مئے سر کپت اودا بس سئے ءُ چار مالدارانی گس اِتاں، اود ءِ مردم بلوچستان ءِ مرچیگیں جاوراں ناپوہ اِتاں۔ چیاکہ اود ءِ مردم سیاسی سرگرمیاں چہ باز دیر اِتاں۔ گُڑا اود ءِ گونڈل ما جُست کُتاں کہ شما زانئے کہ ما غلامیں ، گُشے نا زانیں ما چون گلامیں ۔ ما گُشت ادا جنگے بیئگ اِنت۔ گُشتے ھئو بلے ما نہ زانیں اے چونیں جنگے۔ ھمے روکپتی بلوچستان ءِ غریبیں بلوچ ما بازیں راجی بامردانی بابت ءَ ما چُست کُتاں ، آہاں نہ زانتاں۔ منی سنگتی ھم گون اَت، آئی ءَ جُست کُت کہ شما قاضی ءَ زان اِت۔ گُڑا چُست ءَ ھمے گونڈلاں درائینت کُجام قاضی؟ ھمے کہ شعر بندیت ءُ پسنی ءَ نشتگ،ھئو ما ایشی ءَ زانیں ، ھمے گونڈلاں یکے ءَ ھمے شعر الھان کُت
دپ ءِ پُلیں ھبر ھوناں، دل ءِ کوھیں صبر ھوناں
دلوں پاھار کنت کہ مکہیں ماتانی سر ھوناں
زمین ءَ آپ ءِ بدل ءَ ھون ریتکگ پُلیں دھکان ءَ
دلوں پاھار کنت کہ مکہیں ماتانی سر ھوناں
زمین ءَ آپ ءِ بدل ءَ ھون ریتکگ پُلیں دھکان ءَ
پمیشکہ رُستگیں درچکانی درستیں تاک ءُ بر ھوناں
تیاب ءُکوہ ءُ کلگ کہن ءُ جو، دریا ءُ نیلیں زِر
تلار ءُ کوہ ءُ پٹ ءُ وڈ دشت ءُ چیل ءُ گر ھوناں
پہ دشتار ءِ غماں کور بیتگیں کاڑانی ھجگیں دل
پہ جود ءَ نشتگیں نازاکیں زالانی جگر ھوناں
من ءَ اے سُہر چمی اَچ وتی پیشی سراں رستگ
ھمے واستہ منی چماں تمامیں راہ ءُ در ھوناں
تیاب ءُکوہ ءُ کلگ کہن ءُ جو، دریا ءُ نیلیں زِر
تلار ءُ کوہ ءُ پٹ ءُ وڈ دشت ءُ چیل ءُ گر ھوناں
پہ دشتار ءِ غماں کور بیتگیں کاڑانی ھجگیں دل
پہ جود ءَ نشتگیں نازاکیں زالانی جگر ھوناں
من ءَ اے سُہر چمی اَچ وتی پیشی سراں رستگ
ھمے واستہ منی چماں تمامیں راہ ءُ در ھوناں
گُڑا من ھمودا اے گپ ءَ ھم سرپد بیتاں کہ قاضی عہدے نام اِنت۔ بلوچ راجی جُنز ءِ دومی نام اِنت۔ دومی من ھمے شعر قاضی ءِ ھمے زانتکاری ءُ پیشگوئی ءَ سرپد بیتاں کہ قاضی ءَ مرچی ءَ چہ بیست سال ساری ھمے شعر ءَ ھما جاورانی درنگازی کُتگ مرچی پہ بلوچ ءَ ھمے جاور اَتکگاں۔ ھر ھند ءَ لاش کپگ ءَ اَنت ، ھمک تل ءُ شیپاں ھونانی جو تچگیں۔ منی دل ءَ اتک یا وا قاضی ءِ چماں دیر کار کُتگ یا قاضی یک ٹوھیں بزرگے کہ آئی ءَ کشف بیت۔ او من اے گپ ھم زانت کہ قاضی وتی عہد ءِ درامد نہ اِنت۔ بلے اے مئے وتی نزانتکاری اِنت کہ مئے چماں قاضی درامد کُتگ ، چاگرد ءَ گوں ھچ ھور نہ بیت
واجہ مبارک قاضیا مشہوریں شاعرے: منی خیالا باز بلوچ ئیے زانت. بلہ پہ ڈکو دئیگ مردم گون بلند قدیں مردما رسیت نہ کنت.
گستان سعدی من ونتگ بلہ اے قصوا من چہ تئ دپے اشکنان گلستانا نیست.
گوئشنت اگاں تو کسی یے سرا چیر بدئے خدا تئ سرا چیر دات نۓ کہ دگران بھتام بہ بند کہ پرچا عالمی مشہوریں شائر بیتگ انت.
بلوچ پرچا ھنچو مشہور نہ ھنت.
ما مبارک قاضی یے باروا نزانتگ و نۓ کہ ما لوٹیں بزانیں بلہ چہ تئ نبشتانکا ما سرپد بیتیں.
مبارگ قاضی اگاں شرینے بیتہ یا خرابینے وتی قبرا وت وپسیت.
ما انچوک زانیں کہ یک مزنیں بلوچی شئیر پربندوک و شاعرے بیتگ.
آسکانی صاحب: من ءَ اسکول کسانے ءَ یک خُدا مُرزی ئیں سنگتی بیتگ، مرچاں وھد ءِ تیلانکانی آماچ اِنت۔ بزاں ”ابنارملٹی” ءِ شکار اِنت۔۔ عبدوست شاد،،،،،، آئی ءَ مدام من ءَ ھمے گپ گُشتگ کہ ترا کتاب ءِ وانگ ءَ پیش سئے رندا پیشگال وانگی اِنت۔ اگاں تو کتاب ءِ وانگ ءَ پیسر پیشگال نہ ونت تا کتاب ءَ سد رند ءَ بوان ئے، در بُرت نہ کنئے، او آئی ءَ دگہ گپے جتگ کہ تو اگاں ندکاری وانگ لوٹئے گُڑا آئی ءِ ساچشتانی وانگ ءَ پیش آئی یے بائیوگرافی ءَ بوان، اگاں تو آئی یے زند ءِ تہل ءُ ترپشیانی ، آئی دلسندیں زند ءِ کسہ ءَ مہ زانیے، گُڑا بس آئی یے تخلقانی وانگ ءَ ھچ نپ نہ رسیت او ناکہ تو آئی ءَ پوہ بیت کنئے۔
تو سعدی ءِ زند ءِ کسہ ءَ وان ، تا ترا لہتے داستان دز کپیت۔من سعدی نہ ونتگ یا باز کم شعری ونتگاں آئی یے، چیاکہ من ءَ شاعری یے وانگ ءَ گیش سرگوست ءِ وانگ ءِ شوق بیتگ
سعدی اسکندریہ ءَ رؤت، مسیتے ءَ ھمودا داریت۔ گُڑا ھما مسیت ءَ کسانیں شر رنگیں بچکے عرب تاریخ ” زمخشری” ءِ کتابے وانگ ءَ بیت ، تاریخی کتابے بیت۔ گُڑا سعدی ھمے بچک ءَ گندیت تا آ ھمودا اوشتیت باز ودار کنت تا بچک وتی سرا چست کنت ءُ سعدی ءَ چارگ ءَ لگ اِیت۔ گُڑا سعدی ھمے بچک ءِ شر رنگی ءِ سرا شعری گُشیت، بچک حیران بیت ءُ چاریت کہ بلاھیں زانتکاریں مردمے۔ گُڑا سعدی ءَ جست کنت کہ تو کُجا نشتگئے، سعدی پسہ دات کہ شیراز ءَ۔۔۔ گُڑا بچک لائق ءُ زانتکاریں بچکے بیت تا جُستے کنت تو سعدی ءَ زانئے، سعدی گُشئے ھئو۔۔۔۔ گُڑا بچک گُشیت کہ تو سعدی ءِ لہتے شعر بو گُش،، سعدی گُشیت،، پدا سعدی آ جاہ ءَ در کپیت گُڑا ھما بچک ءَ ھلک ءِ مردم ھال دیاں کہ اے مرد سعدی بیتگ،، گُڑا بچک رند ءِ کپیت، تا آ دیم ءَ دگہ بازاری ءَ گوں سعدی ءَ دوچار کپیت۔ سعدی کسانیں کمرھے ءَ نندیت ءُ چراگ ءِ دیم ءَ کتاب وانگ بیت تا ھمے بچک تھا پُتریت گُڑا سعدی چراگ ءَ گُشیت۔ دیم ءَ خدا بزانت کہ چتور ءُ چون بیت، بلے مھلوک چہ سعدی ءَ پُرسیت کہ تئی چراگ ءِ کُشگ ءِ راز چی اِنت تا سعدی یک شعری ءَ آھانی جواب ءَ دنت کہ ” روچ وھدیکہ در کئیت تا ماہ وتی رُژن ءَ وت چیر دنت منی چراگ ءِ کُشگ ءِ راز ھمیش اِنت””””
دومی شما گُشئے سید ءِ دست ءِ حڈ پُرُشتگ، آئی ءَ چیر داتگ، یا آئی ءَ وتی ناکن کل کُتگاں۔ اے سائنٹیفک تجربہ یے ناکن مُرگاں بیمار کنت، بیت کنت سید ءَ ھمے سرپد بیتگ کہ منی وجہ ءَ دگہ ساھداری یے جان مہ رؤت۔۔ بلے سعدی دمشق ءِ دمگ ءَ سفر ءَ بیت تا آھاں شُد گور جنت۔ کسانیں بازاری ءَ دارَنت گُڑا آہاں رندا معلوم بیت کہ اے بازار ءِ گیشتریں مردم بدکاراں ، بلے سکیں سخی ئیں مردماں،، گُڑا ھمے مردم ایشاں ورگ دیاں سعدی ءِ درستیں مردم ور اَنت ءُ سیر کن اَنت ، بلے سعدی ورگاں نہ وارت ءُ شُد ءُ بد بیت، مردم چہ سعدی ءَ جُست کن اَنت کہ تو شُد ءَ مرگ یے بلے ورگ نہ وریے۔۔ گُڑا آ ھمے گپ ءَ جنت کہ شیر ستر شُدیگ بہ بیت بلے روباہ ءِ شکار ءَ نہ وارت،، تو نو وت بو گُش کہ اے کُجام مذھبی ءُ اخلاقی قانونیں کہ بدکار ءُ ھم جنس پرست ءِ ورگاں مہ ور۔۔ ھمے ءُ دگہ بازیں مثالاں کہ سعدی ءُ دگہ مزنیں لچہ کارانی ابنارملٹی ءِ نشوندھی ءَ کن اَنت