نبشتانک: جے۔بی مندی

..............................

J.B Mandi

بلوچانی پیرک چاکر ءُ گوھرام داں سی سالاں وت ماں وت مَڑاَتاں، تاریخ ءِ تھا است اِنت کہ رَند ءُ لاشار ءِسی سالئیں جنگ ءُ بجنگانی بنکی سوب اسپ تاچی بیتگ. اے چوشکہ اسپ تاچی ءِگوازی لاشاریانی ”رامین” ءَ کَٹ اِتگ، بلے رِنداں کیلّ کُتگ ءُ سوغات ”ریحان رند” ءَ بخشاتگ۔ ھمدا چہ رند ءُ لاشار ءِ سی سالئیں جنگ بندات بوتگ ءُ ھزاراں ورناہ زھردپیں تیگانی میار بوتگ اَنت۔ رند ءُ لاشار ءِ جنگ ءِ اولسرا میر چاکر ءَ مدام وتی دپ ءِ انان گور بیتگ۔ گوھرام آئی ءِ ھونیگ بیتگ، بلے پرآئی ءَ یک بلوچی بیتگ، وت براتی بوتگ۔ پمیشا چاکر گُشیت۔

                        بِل اِت رنداں  وتی  مراگاہ ءُ  منگہاں
                        درمگوریں کاڑانی کنک  ءُ ھمزانیاں
                        بگ وقاباں چہ حلمہ ءُ تنداں بوتکگاں
                        شیردلیں گوھرام ءِ چوکاں رُمبینتگاں

چاکر گوھرام ءَ شیردل ءُ لاشاریانی لشکر ءَ وقاب گُشیت۔ پرچا کہ گوھرام اگاں ھونیگ اِنت۔ بلے پہ چاکر ءَ یک شرپ مندیں بلوچے۔ پہ بلوچ ءَ دژمن ءِ بد ءُ رد کنگ عیب اِنت۔ عطا گُشیت

                        گُشنت  ھماکہ ہر عہد ءَ  گون  بالاچے
                        ھماکہ دژمن ءِ بدواھی ءَ بدی نہ گُشنت

رند ءُ لاشار ءِ جنگ ءَ ھپت برا لاشاریاں پروش وارت ءُ ھشتمی جنگ ءَ رنداں پروش وارت۔ اے جنگ ءَ رِندانی شست ءُ چار کماندر گوں ”میران” ءَ ھوار کُشگ بوتنت۔ بلوچ گُشنت ھشتمی جنگ ءَ میر چاکر ءِ پروش ورگ ءِ مستریں سوب ھمے بیتگ کہ آئی ءَ شئے آنی حبر نہ گیپتگ۔ شئے آں لوٹ اِتگ کہ صلاح بہ بیت، بلے چاکر ءَ شئے آنی پتر نہ زُرتگ ءُ شئے آں چاکر دعا کُتگ۔ اے گپ ءَ شاعرے چوش درنگاز کنت کہ چاکر گُشیت،

                       من نہ زُرت شئے آنی حبر شریں
                       دست ءِ داشتنت ءُ دامن ءِ چنڈ اِت
                       پر من ءُ بیلانی  سر ءِ   گوند اِت
                       چاکر گوں مندیلاں مہ ترات یے
                       گوں جن ءُ زھگے رَتکگیں بوپاں

ھشتمی جنگ ءَ رِندانی پروش ورگ ءَ پد نہ گوھرام ءَ وتی بے سِلکیں زبان ءِ انان داشت ءُ نہ چاکر ءَ بلوچی گَت داشت۔ ایشاں گوں وتی زبان ءُ کِرداں یک انچیں آسے پہ بلوچ ءَ روک کُت کہ ھزاراں ورناہ اے آس ءِ وڈالاں شُتاں۔ گوھرام آ گپ ءَ بیھال اَت کہ ھپت رند ءَ من رِندانی دست ءَ پروش وارتگ۔ بلے گوھرام ءَ گَل ءُ شاتکامی کُت۔ چیاکہ آئی ءَ رندانی شست ءُ چار ٹوھیں کماندار کشتگ اِتنت۔ میران ھم ھمے جنگ ءَ کُشگ بوتگ اَت۔ نو گوھرام ءَ زانت کہ چاکر ءِ دیم سیاہ اِنت ءُ نو گوں لاشاریاں مِڑاِت نہ کنت۔ پمیشا آئی ءَ پہ چاکر ءَ کلوہ شکسات۔  ءُ گُشت ،

                      تئی شست ءُ شش رِند ءِ چوٹو گاڑینتگ
                      اے تئی پیشیگیں کماندار آں
                      کہ تیر اِش چہ ھولان ءَ نہ اوشتاتاں
                      چہ کُمیت ءِ آبریشمی بُکشاں
                      من کُشتگ تئی نامانی ”ملک میران”
                      من پروشتگ رندانی کائمیں دیوان
                      حاجی شیھک ءُ عومر ءُ گوھرام
                       گوں ھر چھار ھمنامیں سمائیلاں
                       ھر دو سُھراباں عومرائیناں
                      آ حسن نوتک ءِ نوھیں بچاں
                      تئی سریں رِنداں مرد کُشیں عالی
                       من کُشتگ ءُ دبوج اَنت سگارانی
                       ماں گَر ءُ کَنڈوراں ٹکانپاراں
                      ھپت ءُ در ءُ ھپتاد کوہ بہ گوازین یے
                       ڈاڈر ءِ جمپاں گر سر ءِ زیر یے
                       پہ سرگ زریں چیدگے بندیے
                        نیمگ ءِ آسمان ءَ پدگ بند یے
                        سر بر ءِ استیناں جن یے تھت ءَ
                       ”ھار ءُ میران” ءَ پہ گدار گِندیے
                        نو شوانگے دز لَٹے بہ کن دست ءَ
                        تو سُرمگیں گامیشاں بچارین یے
                        ما ھما سر شیپاں بچکرین یے
                        من ”بیبگر” اِشتگ کہ بِجنت شعراں
                        جاڑو پہ دوگ ءِ پِنڈگ ءَ شریں
                        ھینزک ءَ ریحان حسن منت اِیت
                         نیمگ ءَ جونگو بیاریت پہ میر ءَ
                        کہ میر وتی ھلک ءِ جوانتریں کاڑیں

بلوچ میر چاکر ءَ وتی راجی بامرد گُشنت۔ اے کجام بکواس اِنت کہ ما وتی زھگاں ریپینیں کہ ما چاکر ءِ اولادیں ءُ گوھرام ءِ دل ءِ بند اِنت۔ اگاں کسے نہ مَنّ ایت تہ آ من ءَ بہ گُشیت کہ اے ھشتمی جنگ ءَ پروش ورگ ءَ پد چاکر ءَ چی کُتگ۔ بیبگر رند سیاسی بالغ نظریں ورناھے بیتگ۔ آئی ءَ لوٹ اِتگ کہ گوھرام ءُ چاکر ءِ میان ءَ سلاہ بہ بیت۔ چاکر بیبگر ءَ دیم دنت کہ قندھار ءَ شاہ ءِ لشکر ءَ بیاریت ءُ گوھرام ءَ چُک چین بہ کنت۔ بلے بیبگر ابئید ء لشکر ءِ آرگ ءَ شاہ ءِ جنک ءَ کاریت ءُ گوھرام ءِ میار بیت۔۔

بلے اے تاریخ ءِ راستیں گپے کہ رندا میر چاکر وت رؤت، ”ہرات” ءِ بادشاہ ءَ چہ کمک ءِ لوٹ ءَ کنت۔ ہراتی پٹھان چاکر ءِ کمک ءَ ساڑی بنت۔ شاہ وتی لشکر ءَ میر چاکر ءَ دنت ءُ چاکر گوں شاہ ءِ لشکر ءَ گوھرام ءِ سرا اُرش کنت ءُ اودا زھگ ءُ زالبول ھچ پشت نہ کپیت۔ گوھرام ءَ چُک چین کنت ءُ رندا ماں ڈھاڈر ءَ گوھرام ءُ لاشاریانی نام ءُ نشان پشت نہ کپیت۔ نو ھرکس وت بِزانت کہ آ کجام راجی بامرد اِنت کہ پٹھاناں بیاریت ءُ وتی برات ءُ زھگ ءُ زالبول ءُ مات ءُ گھارانی کُشت ءُ کوش ءَ بہ کنت۔ بلے راستی سک تھل اِنت۔ ادا منفی شعور ءَ گیشتر ردوم زُرتگ۔ تاریخ  چوشیں راستیاں پُر اِنت کہ باز بلوچ ءَ وتی جند ءِ گھار دُشمن ءِ دست ءَ داتگ اَنت۔ دادشاہ ءِ برات احمد شاہ گوں زالبول ءُ زھگاں مند ءِ رِنداں ایرانی زوراکیں شاہ ءِ دست ءَ بھا کُت۔ ایشاں احمدشاہ گوں زھگ ءُ زالبولاں باز ارزان ءَ شاہ ءِ گورا بھا کُت۔ احمد شاہ ءُ آئی ءِ زھگ ءُ زالبولانی مُزّ ءَ ولی محمد صاحب خان، محمد حسن عومرزئی، میر چاکر عثمان کینگی ءَ یک یک پنچ تیریں (7mm) تُپنگے شاہ ءَ داتگ کہ اے تُپنگ دنیگہ ایشانی نماسگانی گورا ایر اَنت۔۔۔

بلے بلوچ انگت مڑاھداری ءِ شوپچ ءَ کپتگ۔